Πένθος

Αρρώστια, θάνατος, πένθος…. Λέξεις που και μόνο στο άκουσμά τους δημιουργούν συναισθήματα θλίψης, άγχους και ίσως τρόμου και απόγνωσης. Γεγονός αρκετά φυσιολογικό καθώς αποτελούν δύσκολες και ψυχοφθόρες συναισθηματικές διαδικασίες με τις οποίες δεν είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι. Αρκετά συχνά μαθαίνουμε πως κάποιος γνωστός μας πέθανε, πως είναι όμως τα πράγματα όταν αυτός ο κάποιος είναι ένας άνθρωπος που αγαπάμε και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας; Πως βιώνουμε την ζωή μετά τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου; Είναι εύκολο να πούμε το κοινότυπο «η ζωή συνεχίζεται»;

Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα μας δίνει το μοντέλο της ψυχολόγου Kübler-Ross. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο το πένθος περιλαμβάνει 5 στάδια, τα οποία είναι τα εξής:

1. Άρνηση: Σε αυτό το στάδιο, το άτομο, συνειδητά ή ασυνείδητα, αρνείται να αποδεχθεί την κατάσταση. Δεν πιστεύει ότι αυτό που βιώνει συμβαίνει στο ίδιο. "Αποκλείεται, δεν μπορεί!», «Δεν είναι αλήθεια».

2. Θυμός: Το άτομο δεν αρνείται, πλέον, την πραγματικότητα. Το κατακλύζει έντονος θυμός, ο οποίος, πολλές φορές, κατευθύνεται προς τον οποιονδήποτε (τους ανθρώπους γύρω του, τους γιατρούς, τον Θεό, τον ίδιο τον εαυτό του ή τα γεγονότα). "Γιατί συμβαίνει σε εμένα; Είναι άδικο!", «Οι γιατροί φταίνε που έγινε αυτό!», «Θεέ γιατί με τιμωρείς;»

3. Διαπραγμάτευση: Το άτομο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα του θανάτου. Ωστόσο, πλημμυρισμένο από άγχος προσπαθεί να δώσει εξηγήσεις για ότι συνέβη και να προσπαθεί να καταλάβει τι έπρεπε να γίνει για να αποφευχθεί. «Αν είχα πιέσει τον γιατρό να του κάνει εκείνες τις εξετάσεις;», «Αν είχα καταλάβει νωρίτερα πως κάτι δεν πήγαινε καλά στην υγεία του;», «Αν δεν του είχα αγοράσει ποτέ μηχανάκι;» Αν, αν, αν…… πλημμυρίζουν ενοχικά το μυαλό του ατόμου.

4. Κατάθλιψη: "Δεν υπάρχει ελπίδα. Δεν υπάρχει λόγος να παλεύω. Απέμεινε μόνο να πεθάνω". Το άτομο βιώνει έντονη θλίψη. Του έρχεται κλάμα, θρηνεί και αισθάνεται απώλεια ενέργειας. Κατά την Kübler-Ross, είναι ένας τρόπος να αποσυνδεθεί από όσα αγαπά. Αρχίζει να αποδέχεται το τέλος.

5. Αποδοχή: Το άτομο, συνειδητοποιημένο και αποδεχόμενο το θάνατο αισθάνεται μία κουρασμένη ηρεμία. Μία γαλήνη άδεια, σχεδόν, από κάθε συναίσθημα, που περικλείεται στη φράση "Πρέπει να συνεχίσω να ζω και να τιμώ το αγαπημένο μου πρόσωπο που έφυγε".

Φυσικά δεν είναι απαραίτητο ένα άτομο να βιώσει όλα τα στάδια σε αυτήν ακριβώς τη σειρά, ενώ και το διάστημα που θα παραμείνει ένα άτομο σε κάθε στάδιο εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του. Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε μια τόσο επώδυνη στιγμή της ζωής κάθε ανθρώπου ιδανικό είναι να υπάρχουν άτομα που θα το στηρίξουν σε όλα τα στάδια του πένθους και θα μπορούν να του προσφέρουν κατανόηση, αποδοχή, αγάπη και ελπίδα για το μέλλον.